Να ανακηρυχθεί η πλατεία Ελευθερίας ως Τόπος Μαρτυρίου

Η συγκέντρωση των Εβραίων από τους ναζί στην πλατεία
Ελευθερίας, Ιούλιο 1942, αποτέλεσε αρχή του Ολοκαυτώματος

Την ακύρωση του διαγωνισμού για την εκμίσθωση της πλατείας Ελευθερίας, και την ανακήρυξή της ως τόπου μαρτυρίου, ζητά από το δήμαρχο Θεσσαλονίκης κ. Γιάννη Μπουτάρη η δημοτική κίνηση «Θεσσαλονίκη Ανοιχτή Πόλη», προτείνοντας παράλληλα στη διοίκηση του δήμου Θεσσαλονίκης, να απαιτήσει τη δημιουργία αντίστοιχου χώρου στάθμευσης μέσα στο λιμάνι, προτού αυτό περάσει στα χέρια των ιδιωτών.

Όπως αναφέρει η κίνηση σε ανακοίνωσή της:

«H σταθερή διεκδίκηση της Δημοτικής μας Κίνησης, από τις πρώτες κιόλας μέρες της νέας δημαρχιακής περιόδου, να απαλλαγεί η Πλατεία Ελευθερίας από την ασφυκτική παρουσία των αυτοκινήτων και η υιοθέτηση από το Δ.Σ. της πρότασής μας για την ανάδειξή της σε χώρο ιστορικής μνήμης, κατέληξε στην προκήρυξη Πανελλήνιου Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού Ιδεών για την ανάπλαση και επιστροφή της στο κοινωνικό τοπίο της πόλης.

Όμως, με την ανακοίνωση και δημόσια παρουσίαση των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού την περασμένη εβδομάδα, φάνηκε πως η διαδικασία δεν είχε την απαιτούμενη προετοιμασία για ένα τόσο ευαίσθητο θέμα ιστορικής μνήμης.

Η διαβούλευση που έπρεπε να προηγηθεί από την ανακοίνωση του διαγωνισμού, δυστυχώς ακολούθησε την απονομή των βραβείων, με αποτέλεσμα οι μνήμες που φορτίζουν την πλατεία να αναδειχθούν σε μείζον ζήτημα στη συζήτηση που ακολούθησε.

Στην ημερίδα που οργάνωσε η 1η Δημοτική Κοινότητα μετά την ανακοίνωση των βραβείων και μέσα στο κλίμα ευφορίας που διαχέει μια διαδικασία βράβευσης, ακούστηκαν οι πρώτες φωνές διαμαρτυρίας που ήθελαν ο χώρος να αφιερωθεί αποκλειστικά στην εναρκτήρια πράξη του Ολοκαυτώματος στην πόλη μας τον Ιούλιο του 1942.

Γεγονός είναι ότι η διάσταση και το είδος της ιστορικής μνήμης που σηκώνει ο συγκεκριμένος χώρος αφέθηκε στον «πατριωτισμό» των μελετητών. Και στο πεδίο αυτό πρυτάνευσε η λογική της αρχιτεκτονικής αξιοποίησης  της πλατείας και όχι η ανάδειξη της ιστορικότητάς της. Η ημερίδα «Πόλη και Μνήμη» (16/11/2013) που διοργανώθηκε υπό την αιγίδα του ιδρύματος Χάνριχ Μπελ, κατέδειξε την προβληματική σχέση της προτεινόμενης ανάπλασης με την ιστορία του χώρου.

Ευτυχώς οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί, από την ίδια τους τη φύση και εφόσον δεν εκτελούν «συνταγές», μπορούν να γεννούν νέες ιδέες και να προτείνουν λύσεις  στο αντικείμενο που αναφέρονται.

Η Δημοτική μας Κίνηση, όπως πρώτη έθεσε το ζήτημα, έτσι και τώρα θα συμβάλει χωρίς δογματισμούς και ισοπεδωτικές προσεγγίσεις στη διαμόρφωση εκείνης της πρότασης, που θα αναδεικνύει την ιστορικότητα του χώρου, με σεβασμό στο ειδικό βάρος των γεγονότων που διαδραματίστηκαν στην πλατεία Ελευθερίας.

Η τραγική ειρωνεία είναι ότι,  με ευθύνη της διοίκησης Μπουτάρη και όχι μόνο, η πλατεία Ελευθερίας αυτή τη στιγμή αποτελεί το «μήλον της έριδος» μεταξύ των επιχειρηματιών που διεκδικούν την εκ νέου εκμίσθωσή της - με τελικό κριτή την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κ. Μακεδονίας, το «θεματοφύλακα» της μνημονιακής «νομιμότητας».

Επανερχόμαστε λοιπόν στην από 14/2/2012 καταγγελία-πρόκληση προς τη διοίκηση Μπουτάρη («η πλατεία Ελευθερίας μαρτυρική και το 2014») να ακυρώσει το διαγωνισμό για την εκμίσθωση της πλατείας, γιατί αποτελεί μια κατ’ εξακολούθηση βάναυση προσβολή της ιερής μνήμης των μαρτύρων συμπολιτών μας αλλά και της κοινωνικής ιστορίας της πόλης μας, και να απαιτήσει τη δημιουργία αντίστοιχου χώρου στάθμευσης μέσα στο λιμάνι, προτού αυτό περάσει στα χέρια των ιδιωτών».